उपास ..गंडे ..दोरे ..मंत्र या अशास्त्रीय उपचारांचा व्यसनी व्यक्तीला अगदी अल्प प्रमाणात फायदा होऊ शकतो हे अमान्य करता येणार नाही ....बहुसंख्य व्यसनी या सर्व उपचारांना पुरून उरतात .. त्यांचे व्यसन जोमाने सुरूच राहते ..खरे तर कोणताही व्यसनी भविष्यात आपण एक नावाजलेला व्यसनी व्हायचे हे ठरवून व्यसनी होत नसतो ..दुर्दैवाने स्वतच्या जीवनातील ताण ..निराशा ..वैफल्य .. इतर भावनिक असंतुलनावर त्याने कधीतरी ..थोडीसे .. वगैरे विचार करत जवळ केलेला व्यसनाचा पर्याय नंतर त्याच्या जीवनातील मोठी समस्या बनते ..हा मनो -शारीरिक आजार त्याचे अवघे जीवनच व्यापून टाकतो म्हणजेच सुरवातीचे औषधच नंतर रोग बनते असे म्हणता येईल .. संमोहना द्वारे व्यसनमुक्ती ही जाहिरात देखील वर्तमान पत्रात येत असते ..संमोहन हे एक शास्त्र आहे यात आता दुमत रहिलेले नाही ...अंतर्मनाच्या अगाध शक्तीचा वापर करून विचार आणि वर्तनात बदल करता येवू शकतो हे या शास्त्राने सिद्ध झालेले आहे .. व्यसनी माणसाच्या बाबतीत त्याच्या अंतर्मनाला संमोहित अवस्थेत जर .....विशिष्ट व्यसन तुझा शत्रू आहे ..तुझे व्यसन सुटणार आहे ..तुला व्यसनाची आठवण येणार नाही ..तुझ्या मनावरची व्यसनाची पकड नष्ट होत जाणार आहे... वगैरे प्रकारच्या सूचना दिल्या गेल्या तर त्याचा परिणाम होऊ शकतो ..मात्र इथे समस्या अशी येते की संमोहित होण्यासाठी ..संमोहित होणाऱ्या व्यक्तीचे पूर्ण सहकार्य संमोहनकर्त्याला असले तरच व्यक्ती संमोहित होते ....मी व्यसनी झालो आहे ..आयुष्यात पुन्हा कधीच मी व्यसन करता कामा नये हे व्यसनी व्यक्तीने मान्य केलेले असले तरच तो सहजपणे सहकार्य करेल परंतु बहुधा व्यसनी व्यक्तींना व्यसन कायमचे सोडायचे नसते तर फक्त व्यसनाचे प्रमाण आणि होणारे नुकसान यात सुधारणा हवी असते ..अधूनमधून करण्यास काही हरकत नाही हे त्याच्या अंतर्मनात खोलवर ठसलेले असते .. ..शिवाय व्यसनामुळे व्यसनी व्यक्तीचे मन अतिशय चंचल झालेले असल्याने संमोहित होण्याच्या प्रक्रियेत लागणारी एकाग्रता व्यसानीकडे असणे शक्य नसते ..त्यामुळे तो नीट संमोहित होत नाही ..कधी कधी तो संमोहित झाल्याचे नाटक करू शकतो ..संमोहनाबद्दल असलेल्या गैरसमजांमुळे त्याच्या मनात आपण संमोहित झाल्यावर संमोहित करणारी व्यक्ती आपल्याकडून आपली रहस्ये काढेल की काय अशी सुप्त भीतीही मनात दडलेली असते ..या सर्वांचा परिपाक असा होतो की व्यसनी नीट संमोहित होत नाही व त्याला संमोहनाद्वारे व्यसनमुक्ती साध्य करणे कठीण जाते .. या साठी दिला जाणारा आवश्यक वेळ ..वेळो वेळी मिळालेले सहकार्य यावरच पुढचे निष्कर्ष अवलंबून असतात ..या बाबतीत अजून संशोधन होणे गरजेचे आहे .
व्यासायिक सामुदेशकाची अथवा मानसोपचार तज्ञांची मदत हा एक मार्ग असू शकतो ..ज्यात व्यसनी व्यक्तीला समुपदेशन करून त्याच्या मनात व्यसनमुक्तीची प्रेरणा बळकट करणे ..ती प्रेरणा आमलात आणण्यासाठी व्यसनी व्यक्तीचे मनोधैर्य वाढवणे .. त्याच्या भावनिक समस्यांवर व्यसन हा उपाय नाही हे त्याला पटवून देणे वगैरे गोष्टी समुपदेशक करू शकतो .अर्थात इथेही व्यसनी व्यक्तीने आवश्यक सहकार्य आणि वेळ देणे अपेक्षित असते ..शिवाय हे सगळे व्यसन न केलेल्या अवस्थेत होत गेले तरच पुढे सरकते .. परंतु व्यसनी व्यक्ती एकदा व्यसनी झाल्यावर त्याचा जास्तीत जास्त वेळ व्यसनात जातो किवा व्यसन करण्यासाठी भानगडी करण्यात ..त्या निस्तरण्यात तो अधिक मग्न असतो त्यामुळे असे सहकार्य बहुधा देत नाही ...मानसोपचार तज्ञांकडे नेल्यास तो बहुधा व्यसनामुळे होत असलेले नुकसान कबुल करत नाही .. तरीही हुशार मानसोपचार तज्ञ सगळे पालक व नातलग यांच्याकडून जाणून घेवून त्याच्या भावनिक संतुलनासाठी किवा व्यसन केले नाही तर होणाऱ्या त्रासांसाठी औषधे लिहून देतात ..जर मानसोपचार तज्ञांचे व्यसनी व्यक्तीशी ट्युनिंग चांगले जमले तर व्यसनी व्यक्ती काही काळ व्यसन बंदही करतो ..पुढे व्यसनी व्यक्ती अजिबात व्यसन न करता सातत्याने मानसोपचार तज्ञांची मदत मनापासून घेत राहिला तर व्यसनमुक्ती शक्य होते ..मात्र पुन्हा सातत्य ही समस्या आड येते ..काही दिवस व्यसन बंद झाले की आता आपले व्यसन कायमचे सुटले या भ्रमात राहून तो आता मानसोपचार तज्ञांकडे जाण्याची गरज नाहीय हे स्वतच ठरवतो ..औषधे घेणे स्वतच्या मनानेच बंद करतो .,,किवा औषध सुरूच आहे तर मग कधी काळी ..थोडे बहुत घेतल्यास हरकत नाही ..असा विचार करून व्यसन करतो व तोवर घेतलेल्या औषधांचा परिणाम शून्य होतो .. किवा काही केसेस मध्ये व्यसन आणि मानसोपचार तज्ञांची औषधे असे दोन्ही सुरु होते ..त्याचे परिणाम अधिक गंभीर असू शकतात .
( बाकी पुढील भागात )
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा